Aan het kruispunt van de Wittenweg, de Boomgaardstraat en de Zwartveldsteeg bevindt zich een paleontologische site met vondsten van 56 miljoen jaar oud. Paleontologen ontdekten er talrijke fossielen – onder meer van een klein knaagdier en een varaan.
Aimé Rutot, een geoloog van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, was op prospectie in de omgeving van Zoutleeuw om de geologische kaart van België te maken. Op 7 juni 1883 vond hij enkele fossielen in een verzonken pad. Hij gaf de fossielen aan Louis Dollo, de paleontoloog die de dinosauriërs van Bernissart (Iguanodon) beschreven heeft. In 1884 publiceerden A. Rutot en E. Van Den Broeck een gedeelte van de afzetting met de eerste lijst van dieren.
RUTOT, A. & VAN DEN BROECK, E., 1884. Explication de la feuille de Landen. Musée royal d’Histoire naturelle de Belgique. Service de la Carte géologique, 112 p.
De Hond van Dormaal
Er werden hier resten gevonden van een voorouder van honden, katten en andere vleesetende zoogdieren. Het gaat om een paar honderd tanden en botjes van 56 miljoen jaar oud. Ze geven ons meer inzicht in de evolutie van moderne zoogdieren.
De vindplaats heeft in die 130 jaar al een veertigtal zoogdierfossielen opgeleverd, waaronder de oudste ‘moderne’ zoogdieren van Europa. Dat is precies wat Dormaal zo uniek maakt op ons continent.
Moderne zoogdieren, dat zijn onder meer paarden en neushoorns (onevenhoevigen), giraffen, varkens en kamelen (evenhoevigen), vleeseters, zoals katten, tijgers en wolven, en knaagdieren, waaronder eekhoorns en muizen. En last but not least: de eerste primaten, onze verre voorouders.
In januari 2014 haalde de site van Dormaal de internationale pers met de beschrijving van een klein vleesetend zoogdier: Dormaalocyon (letterlijk: ‘hond van Dormaal’). Het diertje is het meest primitieve vleesetende knaagdier dat ooit is ontdekt. Geen wonder dat het de cover haalde van het Amerikaanse vaktijdschrift Journal of Vertebrate Paleontology.
Het Belgisch-Franse onderzoeksteam, onder leiding van paleontoloog Thierry Smith (KBIN), kon de soort beschrijven op basis van wat onderzoekers in 1989 en 1990 in Dormaal naar boven hebben gehaald. Een van de wetenschappers toen was Richard Smith, de vader van Thierry. In zijn rijke collectie – bijna 7.000 tanden en kaakbenen – en in de recentere oogst van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen konden de onderzoekers 300 resten van Dormaalocyon identificeren. Die helpen om de leefwijze van het dier te beschrijven en te begrijpen. Zijn gebit heeft alvast geen geheimen meer, tot de melktanden toe, want ook die hebben wetenschappers gevonden. Door de variatie in de kaakbeenderen konden de onderzoekers afleiden dat de mannetjes veel imposanter waren dan de wijfjes.
Er is geen enkel volledig skelet teruggevonden van Dormaalocyon, en toch hebben de paleontologen – met statistische methoden – zijn enkelbot kunnen herkennen tussen duizenden andere fossiele resten. Het botje toont aan dat de vleeseter klein was – hij woog tussen 500 gram en 1 kilogram – en dat hij zich voornamelijk door de bomen voortbewoog, waar hij zij aan zij leefde met de vroege primaten.
Beeld je in dat er in die tijd – we spreken over het begin van het eoceen, zo’n 56 tot 48 miljoen jaar geleden – een tropisch klimaat heerste, in bijna heel het noordelijke halfrond. In de wateren van Dormaal kropen grote schildpadden en krokodillen rond. Aan de oevers ervan waren de zoogdieren in volle opmars: ze profiteerden van het massale uitsterven van de grote dino’s tien miljoen jaar daarvoor.
De volgende keer dat je naar je kat of hond kijkt, denk dan eens aan hun voorouder die hier 56 miljoen jaar geleden in de tropische bossen leefde. (Floréal Solé, KBIN)
Meer info vind je hier
De Gekko van Dormaal
Medio 2022 werd ook een nieuwe uitgestorven gekkosoort beschreven.
Deze hagedis leefde 56 miljoen jaar geleden, en is daarmee de oudste gekkosoort in Europa.
Gekko’s komen vandaag wereldwijd voor in tropische en subtropische gebieden. De meeste soorten zijn aangepast aan een warm klimaat, en in Europa kom je ze dan ook enkel tegen rond het Middellandse Zeegebied. Maar tijdens het Eoceen, 56 tot 34 miljoen jaar geleden, was het in onze streken een pak warmer en kwamen ook hier heel wat warmteminnende dieren voor, waaronder gekko’s.
Richard Smith, verbonden aan het KBIN, vond het fossiel tijdens opgravingen in 1989 en 1990. Het enige onderdeel dat gevonden werd, is het gefossiliseerde voorhoofdsbeen. Maar zijn unieke vorm en oppervlaktestructuur gaven voldoende informatie om te kunnen besluiten dat het om een nieuwe soort gaat.
De nieuwe hagedis kreeg de naam "Dollogekko Dormaalensis". "Dollo" is een eerbetoon aan de Belgische paleontoloog Louis Dollo (1857-1931), vooral bekend om zijn onderzoek op dinosauriërs, waaronder de Iguanodons, aan het KBIN. "Dormaalensis" verwijst naar de plek waar het fossiel gevonden is.
Zie meer info hieronder:
